"تفقه"، "درایت"

منظور از ... این است که جمله ناتمام گذاشته و یا اصلاح شده است. [...] یعنی یک کلمه مفهوم نبوده و (؟) یعنی نگارنده در ثبت دقیق کلمه تردید داشته است. الفاظ داخل {} اضافاتی است از نگارنده:

"یک وقت هست شما می آئید در علوم انسانی، در اینجاست که در علوم انسانی روشش را فرق می گذارد، در مرحله علوم طبیعت شما اشیاء را ابژکتیوه می کنید، من شیئی را.. سوژه هستم - که امروز می گوئید ذهن، غلط است - من موضوع نفسانی هستم، شیئی بیجان را ابژه می کنم - یعنی عینش می کنم باصطلاح امروز - تصرف درش می کنم اما در علوم اخلاقی... علوم انسانی اصلا سوژه و ابژه با معنی ای که منم و شیئی خارجی بیجان که ابژه ای در میان ابژه هائی است درکار نیست، روشش هم فرق پیدا می کند. در اینجاست که verstehen می آید در کار، verstehen اصطلاحی است آلمانی، به فرانسهcomprensión گفته اند، روش منطق زندآگاهی است و من هنوز کلمه دقیقی برایش پیدا نکرده ام، می شود گفت "درایت"، حتی فرانسه هم فهرشتن را ترجمه به  ententeکرده اند گاهی، هانری کربن (؟) این را گفته، فهم معنی امور است، فهم و درایت.  (سید احمد فردید، سخنرانی در انجمن اسلامی حکمت و فلسفه،8/6/60 )

"گادامر یک کتابی دارد... شاگرد هیدگر است، سن زیاد دارد شهرت پیدا کرده این کتاب wahrheit und methode ، "حقیقت و متد"، نصف این کتاب در باب زبان است و... هرمنوتیک. مختصرش ترجمه شده به فرانسه. کتاب قطور معروفی است که من این کتاب را بارها ورق زدم هنوز هم پهلوی دستم است، در بعضی جاهایش هم که من مطلق نمی گیرم گادامر را، نه اینکه حالا بنده شاگرد گادامر... {شاگرد} هیچکدام، من خودم هم سهمی دارم با توجه به هزار سال تاریخ اسلام و تفقه که دیدید [...]سنسکریت را Verstehene گفتم. گفتم آنچه را که آلمانها فهرشتن می گویند فرانسوی هادر ترجمه اش مانده اند، می گویند comprensión بعد می گویند  ententeو اینها، این می شود "تفقه". گفتم برایتان "ان من شیی الا یسبح بحمده و لکن لا یفقهون تسبیحهم". "تفقه" راه و رسمش زندآگاهی است انسانی که "تفقه" نداشت می رود به طرفی که خب تشبه به غیر از خودش است" (سید احمد فردید، سخنرانی در دانشگاه تهران 3/4/65)